The feedings of the five and four thousand.

Matthew 14.15-21; 15.32-39 = Mark 6.35-44; 8.1-10 = Luke 9.12-17  (John 6.3-15).

Code-switching will not work with your browser, as it does not support JavaScript.
Matthew 14.15-21.† Mark 6.35-44. Luke 9.12-17.‡
15 Ὀψίας δὲ
γενομένης
προσῆλθον αὐτῷ*
οἱ μαθηταὶ
λέγοντες·
Ἔρημός ἐστιν*
ὁ τόπος,*
καὶ ἡ ὥρα ἤδη
παρῆλθεν·
ἀπόλυσον τοὺς
ὄχλους, ἵνα
ἀπελθόντες εἰς
τὰς
κώμας
 
ἀγοράσωσιν* ἑαυτοῖς
βρώματα.*
 
 
16 ὁ δὲ Ἰησοῦς
εἶπεν
αὐτοῖς·
Οὐ χρείαν
ἔχουσιν ἀπελθεῖν·
δότε αὐτοῖς
ὑμεῖς φαγεῖν.
17 οἱ δὲ λέγουσιν
αὐτῷ·
 
 
 
 
 
 
Οὐκ ἔχομεν ὧδε
 
εἰ μὴ
πέντε ἄρτους*
καὶ δύο ἰχθύας.
 
 
 
 
 
 
 
 
18 ὁ δὲ εἶπεν·
Φέρετέ μοι
ὧδε αὐτούς.
19 καὶ κελεύσας
τοὺς ὄχλους
ἀνακλιθῆναι
 
ἐπὶ τοῦ
χόρτου,
 
 
 
 
 
 
 
λαβὼν
τοὺς πέντε ἄρτους
καὶ τοὺς δύο
ἰχθύας, ἀναβλέψας
εἰς τὸν οὐρανὸν
εὐλόγησεν
καὶ κλάσας
 
ἔδωκεν
τοῖς μαθηταῖς
τοὺς ἄρτους,*
οἱ δὲ μαθηταὶ
τοῖς ὄχλοις.
 
 
20 καὶ ἔφαγον
πάντες
καὶ ἐχορτάσθησαν,
καὶ ἦραν
τὸ περισσεῦον
τῶν κλασμάτων
δώδεκα κοφίνους
πλήρεις.
 
 
21 οἱ δὲ ἐσθίοντες
 
ἦσαν* ἄνδρες* ὡσεὶ*
πεντακισχίλιοι*
χωρὶς γυναικῶν
καὶ παιδίων.
35 Καὶ ἤδη ὥρας
πολλῆς γενομένης
προσελθόντες αὐτῷ*
οἱ μαθηταὶ αὐτοῦ
ἔλεγον ὅτι,
Ἔρημός ἐστιν*
ὁ τόπος,*
καὶ ἤδη ὥρα
πολλή·
36 ἀπόλυσον αὐτούς,
ἵνα
ἀπελθόντες εἰς
τοὺς κύκλῳ
ἀγροὺς καὶ κώμας
 
ἀγοράσωσιν* ἑαυτοῖς
τί φάγωσιν.
 
 
37 ὁ δὲ ἀποκριθεὶς
εἶπεν
αὐτοῖς·
 
 
Δότε αὐτοῖς
ὑμεῖς φαγεῖν.
καὶ λέγουσιν
αὐτῷ· Ἀπελθόντες
ἀγοράσωμεν δηναρίων
διακοσίων ἄρτους
καὶ δώσομεν
αὐτοῖς φαγεῖν;
38 ὁ δὲ λέγει
αὐτοῖς· Πόσους
ἄρτους* ἔχετε;
ὑπάγετε, ἴδετε.
καὶ γνόντες
λέγουσιν· Πέντε,
καὶ δύο ἰχθύας.
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
39 καὶ ἐπέταξεν
αὐτοῖς
ἀνακλῖναι πάντας*
συμπόσια συμπόσια
ἐπὶ τῷ χλωρῷ
χόρτῳ.
40 καὶ ἀνέπεσαν
πρασιαὶ πρασιαὶ
κατὰ ἑκατὸν καὶ
κατὰ πεντήκοντα.
 
 
 
41 καὶ λαβὼν
τοὺς πέντε ἄρτους
καὶ τοὺς δύο
ἰχθύας, ἀναβλέψας
εἰς τὸν οὐρανὸν
εὐλόγησεν
καὶ κατέκλασεν
τοὺς ἄρτους*
καὶ ἐδίδου
τοῖς μαθηταῖς αὐτοῦ
 
ἵνα παρατιθῶσιν
αὐτοῖς,
καὶ τοὺς δύο ἰχθύας
ἐμέρισεν πᾶσιν.
42 καὶ ἔφαγον
πάντες
καὶ ἐχορτάσθησαν·
43 καὶ ἦραν
 
κλάσματα
δώδεκα κοφίνων
πληρώματα καὶ
ἀπὸ τῶν ἰχθύων.
44 καὶ ἦσαν*
οἱ φαγόντες
τοὺς ἄρτους
πεντακισχίλιοι*
ἄνδρες.*
12 Ἡ δὲ ἡμέρα
ἤρξατο κλίνειν·
προσελθόντες δὲ
οἱ δώδεκα
εἶπαν αὐτῷ·*
 
 
 
 
Ἀπόλυσον τὸν
ὄχλον, ἵνα
πορευθέντες εἰς
τὰς κύκλῳ
κώμας καὶ ἀγροὺς
καταλύσωσιν καὶ
εὕρωσιν
ἐπισιτισμόν,
ὅτι ὧδε ἐν ἐρήμῳ*
τόπῳ ἐσμέν.*
13 εἶπεν δὲ
 
πρὸς αὐτούς·
 
 
Δότε αὐτοῖς
ὑμεῖς φαγεῖν.
οἱ δὲ εἶπαν·
 
 
 
 
 
 
 
Οὐκ εἰσὶν ἡμῖν
 
πλεῖον ἢ
ἄρτοι* πέντε
καὶ ἰχθύες δύο,
εἰ μήτι
πορευθέντες ἡμεῖς
ἀγοράσωμεν*
εἰς πάντα τὸν
λαὸν τοῦτον βρώματα.*
14 ἦσαν* γὰρ
ὡσεὶ* ἄνδρες*
πεντακισχίλιοι.*
εἶπεν δὲ
πρὸς τοὺς
μαθητὰς αὐτοῦ·
 
Κατακλίνατε
αὐτοὺς
κλισίας
 
 
 
 
ὡσεὶ
ἀνὰ πεντήκοντα.
15 καὶ ἐποίησαν
οὕτως καὶ
κατέκλιναν ἅπαντας.*
16 λαβὼν δὲ
τοὺς πέντε ἄρτους
καὶ τοὺς δύο
ἰχθύας, ἀναβλέψας
εἰς τὸν οὐρανὸν
εὐλόγησεν αὐτοὺς*
καὶ κατέκλασεν
 
καὶ ἐδίδου
τοῖς μαθηταῖς
 
παραθεῖναι
τῷ ὄχλῳ.
 
 
17 καὶ ἔφαγον
καὶ ἐχορτάσθησαν
πάντες,
καὶ ἤρθη
τὸ περισσεῦσαν
αὐτοῖς κλασμάτων
κόφινοι δώδεκα.
Extant: א B C D L W Δ Θ ƒ1 ƒ13 Byzantine. Extant: ~Ƿ45 ~Ƿ84 א A B D L W Δ Θ ƒ1 ƒ13 Byzantine.
 
41 αυτου (Ƿ45 A D W Θ ƒ1 ƒ13 Byzantine) / — (א B L Δ).
44 τους αρτους (A B L Δ Byzantine) / — (Ƿ45 א D W Θ ƒ1 ƒ13).		 Extant: ~Ƿ75 א A B C D L W Δ Θ Ψ ƒ1 ƒ13 Byzantine.
Eusebius 147.
Word count: 120.
Previous: Matthew 14.13-14.
Next: Matthew 14.22-23.		 Eusebius 64.
Word count: 146.
Previous: Mark 6.30-34.
Next: Mark 6.45-52.		 Eusebius 93.
Word count: 124.
Previous: Luke 9.10-11.
Next: Luke 9.18-21.
Matthew 14.15-21.† Mark 6.35-44. Luke 9.12-17.‡
15 But when it
had
become evening
the disciples
came up to him,
saying:
The place* is
deserted,*
and the hour is
already past.
Dismiss the crowds
so that they may
go away into
the
villages
 
and buy* food*
for themselves.
 
16 But Jesus
said to them:
They need not
go away.
You give them
something to eat.
17 But they say
to him:
 
 
 
 
 
 
 
 
We have nothing
except
five breadloaves*
and two fish.
 
 
 
 
 
 
 
 
18 But he said:
Bring them here to me.
19 And he
commanded the crowds
to recline
upon the
grass,
 
 
 
 
 
 
 
took
the five breadloaves
and the two fish,
looked up into heaven,
blessed them,
and after breaking
them gave
the breadloaves
to the disciples,
and the disciples
to the crowds.
 
 
 
20 And all ate
and were satisfied.
And they
picked up*
what was
left over
of the broken bread,
 
 
twelve baskets
full.*
 
21 But those who
consumed
were* about*
five thousand men*
apart from women
and children.
35 And when the
hour had already
become late
his disciples
came up to him
and said:
The place* is
deserted,*
and the hour is
already late.
36 Dismiss them
so that they may
go away into
the surrounding
fields and villages
 
and buy* something
to eat for themselves.
 
37 But he answered
and said to them:
 
 
You give them
something to eat.
And they say
to him: Shall we
go away and buy
breadloaves with
two hundred denarii
and give them
something to eat?
38 But he says
to them: How many
breadloaves* do you
have? Go, see.
And when they knew
they say: Five,
and two fish.
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
39 And he
ordered them all*
to recline in
symposia upon the
green grass.
40 And they reposed
in companies
by hundred and
by fifty.
 
 
 
41 And he took
the five breadloaves
and the two fish,
looked up into heaven,
blessed them,
and broke
the breadloaves
and gave them
to his disciples
so as to place
them before them.
And they divided
the two fish
amongst all.
42 And all ate
and were satisfied.
43 And they
picked up*
 
 
the broken bread,
 
which filled* up
twelve baskets,
 
and from the fish.
44 And those who
ate the breadloaves
were*
five thousand men.*
12 But the day
began to decline.
 
And the twelve
came up
and said to him:
 
 
 
 
Dismiss the crowd
so that they may
journey into
the surrounding
villages and fields
and get lodging and
find provisions,
since we are here
in a deserted* place.*
13 But he
said toward them:
 
 
You give them
something to eat.
But they said:
 
 
 
 
 
 
 
 
 
There are no
more than
five breadloaves*
and two fish,
unless perhaps
we journey
and buy* food*
for this
entire people.
14 For there were*
about*
five thousand men.*
But he said
toward his disciples:
 
Make them
recline in
groups
 
 
 
 
of about fifty.
15 And they did
so and all*
reclined.
16 But he took
the five breadloaves
and the two fish,
looked up into heaven,
blessed them,
and broke them
 
and gave them
to the disciples
to place
before the crowd.
 
 
 
17 And all ate
and were satisfied.
And
 
what had been
left over for them
of the broken bread
was picked up,*
 
twelve baskets.
Matthew 15.32-39. Mark 8.1-10.†‡

 
 
32 Ὁ δὲ Ἰησοῦς προσκαλεσάμενος
τοὺς μαθητὰς αὐτοῦ εἶπεν·
Σπλαγχνίζομαι ἐπὶ τὸν ὄχλον,
ὅτι ἤδη ἡμέραι τρεῖς
προσμένουσίν μοι
καὶ οὐκ ἔχουσιν τί φάγωσιν·
καὶ ἀπολῦσαι αὐτοὺς
νήστεις οὐ θέλω,
μήποτε ἐκλυθῶσιν ἐν τῇ ὁδῷ.
 
 
33 καὶ λέγουσιν αὐτῷ
οἱ μαθηταί·
Πόθεν ἡμῖν ἐν ἐρημίᾳ ἄρτοι
τοσοῦτοι ὥστε χορτάσαι
ὄχλον τοσοῦτον;
34 καὶ λέγει αὐτοῖς ὁ Ἰησοῦς·
Πόσους ἄρτους ἔχετε;
οἱ δὲ εἶπαν· Ἑπτά,
καὶ* ὀλίγα ἰχθύδια.*
35 καὶ παραγγείλας τῷ ὄχλῳ
ἀναπεσεῖν ἐπὶ τὴν γῆν
36 ἔλαβεν τοὺς ἑπτὰ ἄρτους
καὶ τοὺς ἰχθύας
καὶ εὐχαριστήσας ἔκλασεν
καὶ ἐδίδου τοῖς μαθηταῖς,
οἱ δὲ μαθηταὶ
τοῖς ὄχλοις.
 
 
 
37 καὶ ἔφαγον πάντες
καὶ ἐχορτάσθησαν,
καὶ τὸ περισσεῦον
τῶν κλασμάτων ἦραν,
ἑπτὰ σπυρίδας πλήρεις.
38 οἱ δὲ ἐσθίοντες ἦσαν
τετρακισχίλιοι ἄνδρες
χωρὶς γυναικῶν καὶ παιδίων.
39 καὶ ἀπολύσας τοὺς ὄχλους
ἐνέβη εἰς τὸ πλοῖον,
 
καὶ ἦλθεν εἰς τὰ ὅρια Μαγαδάν.
1 Ἐν ἐκείναις ταῖς ἡμέραις
πάλιν πολλοῦ ὄχλου ὄντος
καὶ μὴ ἐχόντων τί φάγωσιν,
προσκαλεσάμενος
τοὺς μαθητὰς λέγει αὐτοῖς·
2 Σπλαγχνίζομαι ἐπὶ τὸν ὄχλον,
ὅτι ἤδη ἡμέραι τρεῖς
προσμένουσίν μοι
καὶ οὐκ ἔχουσιν τί φάγωσιν·
3 καὶ ἐὰν ἀπολύσω αὐτοὺς
νήστεις εἰς οἶκον αὐτῶν,
ἐκλυθήσονται ἐν τῇ ὁδῷ·
καί τινες αὐτῶν
ἀπὸ μακρόθεν ἥκασιν.
4 καὶ ἀπεκρίθησαν αὐτῷ
οἱ μαθηταὶ αὐτοῦ ὅτι,
Πόθεν τούτους δυνήσεταί τις
ὧδε χορτάσαι ἄρτων ἐπ᾿ ἐρημίας;
 
5 καὶ ἠρώτα αὐτούς·
Πόσους ἔχετε ἄρτους;
οἱ δὲ εἶπαν· Ἑπτά.
 
6 καὶ παραγγέλλει τῷ ὄχλῳ
ἀναπεσεῖν ἐπὶ τῆς γῆς·
καὶ λαβὼν τοὺς ἑπτὰ ἄρτους
 
εὐχαριστήσας ἔκλασεν
καὶ ἐδίδου τοῖς μαθηταῖς
αὐτοῦ ἵνα παρατιθῶσιν,
καὶ παρέθηκαν τῷ ὄχλῳ.
7 καὶ* εἶχον ἰχθύδια ὀλίγα·*
καὶ εὐλογήσας αὐτὰ εἶπεν
καὶ ταῦτα παρατιθέναι.
8 καὶ ἔφαγον
καὶ ἐχορτάσθησαν,
καὶ ἦραν περισσεύματα
κλασμάτων
ἑπτὰ σπυρίδας.
9 ἦσαν δὲ
ὡς τετρακισχίλιοι.
 
καὶ ἀπέλυσεν αὐτούς.
10 καὶ εὐθὺς ἐμβὰς εἰς τὸ πλοῖον
μετὰ τῶν μαθητῶν αὐτοῦ
ἦλθεν εἰς τὰ μέρη Δαλμανουθά.
Extant: א B C D L W Δ Θ ƒ1 ƒ13 Byzantine.
 
39 Μαγαδαν (א* B D) / Μαγεδαν (אcorrected) / Μαγδαλα (L Δ Θ ƒ1 ƒ13 Byzantine) / Μαγδαλαν (C W).		 Extant: ~Ƿ45 א A B ~C D L W Δ Θ ƒ1 ƒ13 Byzantine.
 
7 ευλογησας αυτα (א B C L Δ Θ) / αυτα ευλογησας (W ƒ1 ƒ13) / ταυτα ευλογησας (A) / ευχαριστησας (D) / ευλογησας (Byzantine).
10 τα μερη Δαλμανουθα (א A C L Δ Byzantine) / τα μερη Δαλμανουνθα (B) / το ορος Δαλμουναι (W) / τα μερη Μαγδαλα (Θ ƒ1 ƒ13) / τα ορια Μελεγαδα (D*) / τα ορια Μαγαδα (Dcorrected).
Eusebius 160b.
Word count: 129.
Previous: Matthew 15.29-31.
Next: Matthew 16.1-3.		 Eusebius 76b.
Word count: 146.
Previous: Mark 7.31-37.
Next: Mark 8.11-13.
Matthew 15.32-39. Mark 8.1-10.†‡

 
 
32 But Jesus called over his
disciples and said:
I feel compassion for the crowd,
because they have remained
with me for three days already
and do not have anything to eat.
And I do not wish to dismiss
them hungry lest
they faint on the road.
 
 
33 And the disciples
say to him:
Whence is there enough bread
to satisfy such a crowd
in a deserted spot?
34 And Jesus says to them:
How many breadloaves do you have?
And they said: Seven,
and* a few fish.*
35 And after he commanded
the crowd to repose
upon the ground
36 he took the seven breadloaves
and the fish
and gave thanks and broke them
and gave them to the disciples,
and the disciples
to the crowds.
 
 
 
 
37 And they all ate
and were satisfied,
and they picked up
what was left over
of the broken bread,
seven baskets full.
 
38 And those who ate were
four thousand men
apart from women and children.
39 And after* he dismissed
the crowds
 
embarked onto the boat,
 
and he came to the borders
of Magadan.
1 In those days, when there was
again a great crowd
and they had nothing to eat,
he called over the
disciples and says to them:
2 I feel compassion for the crowd,
because they have remained
with me for three days already
and do not have anything to eat.
3 And, if I dismiss
them hungry to their house,
they will faint on the road.
And some of them have come
from a long distance.
4 And his disciples
answered him:
Whence can anyone satisfy
them here with bread
at a deserted spot?
5 And he replied to them:
How many breadloaves do you have?
And they said: Seven.
 
6 And he commanded
the crowd to repose
upon the ground,
and took the seven breadloaves,
 
gave thanks, and broke them
and gave them to his disciples
so that they might
place them before the crowd,
and they did so.
7 And* they had a few fish;*
and after he blessed them
he said to place them also.
8 And they ate 
and were satisfied,
and they picked up
 
seven baskets
of broken bread
left over.
9 And there were
about four thousand.
 
And he dismissed
them.
10 And straightway after*
he embarked onto the boat
with his disciples,
he came to the regions
of Dalmanutha.
John 6.3-15.
3 Ἀνῆλθεν δὲ εἰς τὸ ὄρος Ἰησοῦς, καὶ ἐκεῖ ἐκάθητο μετὰ τῶν μαθητῶν αὐτοῦ. 4 ἦν δὲ ἐγγὺς τὸ πάσχα, ἡ ἑορτὴ τῶν Ἰουδαίων. 5 ἐπάρας οὖν τοὺς ὀφθαλμοὺς ὁ Ἰησοῦς καὶ θεασάμενος ὅτι πολὺς ὄχλος ἔρχεται πρὸς αὐτὸν λέγει πρὸς Φίλιππον· Πόθεν ἀγοράσωμεν ἄρτους ἵνα φάγωσιν οὗτοι; 6 τοῦτο δὲ ἔλεγεν πειράζων αὐτόν, αὐτὸς γὰρ ᾔδει τί ἔμελλεν ποιεῖν. 7 ἀπεκρίθη αὐτῷ ὁ Φίλιππος· Διακοσίων δηναρίων ἄρτοι οὐκ ἀρκοῦσιν αὐτοῖς ἵνα ἕκαστος βραχύ τι λάβῃ. 8 λέγει αὐτῷ εἷς ἐκ τῶν μαθητῶν αὐτοῦ, Ἀνδρέας ὁ ἀδελφὸς Σίμωνος Πέτρου· 9 Ἔστιν παιδάριον ὧδε ὃς ἔχει πέντε ἄρτους κριθίνους καὶ δύο ὀψάρια· ἀλλὰ ταῦτα τί ἐστιν εἰς τοσούτους; 10 εἶπεν ὁ Ἰησοῦς· Ποιήσατε τοὺς ἀνθρώπους ἀναπεσεῖν. ἦν δὲ χόρτος πολὺς ἐν τῷ τόπῳ. ἀνέπεσαν οὖν οἱ ἄνδρες τὸν ἀριθμὸν ὡς πεντακισχίλιοι. 11 ἔλαβεν οὖν τοὺς ἄρτους ὁ Ἰησοῦς καὶ εὐχαριστήσας διέδωκεν τοῖς ἀνακειμένοις, ὁμοίως καὶ ἐκ τῶν ὀψαρίων ὅσον ἤθελον. 12 ὡς δὲ ἐνεπλήσθησαν λέγει τοῖς μαθηταῖς αὐτοῦ· Συναγάγετε τὰ περισσεύσαντα κλάσματα, ἵνα μή τι ἀπόληται. 13 συνήγαγον οὖν, καὶ ἐγέμισαν δώδεκα κοφίνους κλασμάτων ἐκ τῶν πέντε ἄρτων τῶν κριθίνων ἃ ἐπερίσσευσαν τοῖς βεβρωκόσιν. 14 Οἱ οὖν ἄνθρωποι ἰδόντες ὃ ἐποίησεν σημεῖον ἔλεγον ὅτι, Οὗτός ἐστιν ἀληθῶς ὁ προφήτης ὁ ἐρχόμενος εἰς τὸν κόσμον. 15 Ἰησοῦς οὖν γνοὺς ὅτι μέλλουσιν ἔρχεσθαι καὶ ἁρπάζειν αὐτὸν ἵνα ποιήσωσιν βασιλέα ἀνεχώρησεν πάλιν εἰς τὸ ὄρος αὐτὸς μόνος.
Extant: ~Ƿ28 ~Ƿ66 Ƿ75 א A B D L W Δ Θ Ψ ƒ1 ƒ13 Byzantine.
 
14 ο εποιησεν σημειον (א D W) / ο εποιησεν σημειον ο Ιησους (A L Δ Θ Ψ ƒ1 ƒ13 Byzantine) / α εποιησεν σημεια (Ƿ75 B).
15 ανεχωρησεν (Ƿ75 אcorrected A B D L W Δ Θ Ψ ƒ1 ƒ13 Byzantine) / φευγει (א*).
Eusebius 47-51a.
Word count: 210.
Previous: John 6.1-2.
Next: John 6.16-21.
3 But Jesus went up onto the mountain, and there he sat down with his disciples. 4 And it was near the Passover, the feast of the Jews. 5 Jesus therefore lifted up his eyes and saw that a great crowd was coming toward him and says toward Philip: Whence shall we buy bread so that these people may eat? 6 But he said this to test him, for he himself knew what he was about to do. 7 Philip answered him: Breadloaves from two hundred denarii are not sufficient that each might take a little. 8 One of his disciples, Andrew the brother of Simon Peter, says to him: 9 There is a little child here who has five barley breadloaves and two cooked fish. But what are these for such as they? 10 Jesus said: Make the men repose. And there was much grass in the place. The men therefore reposed, about five thousand in number. 11 Jesus therefore took the breadloaves and gave thanks and gave them out to those reclining, and likewise from the cooked fish as much as they wished. 12 And when they were filled he said to his disciples: Gather together what broken bread is left over so that none is lost. 13 So they gathered it together, and it brimmed twelve baskets of broken bread from the five barley breadloaves which were left over from those who had eaten. 14 When the men therefore saw the sign that he had done, they said: This is truly the prophet who is coming into the world. 15 Jesus therefore, since he knew that they were about to come and snatch him to make him king, moved up again onto the mountain by himself alone.

Notes and quotes.